Nhân dịp kỷ niệm 130 năm ngày
sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh
(19.5.1890 – 19.5.2020)
CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VỚI TÌNH ĐOÀN KẾT HỮU NGHỊ
ĐẶC BIỆT VIỆT NAM - LÀO
(1950-1952)
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hoàng thân Xuphanuvông.
NĂM 1950
Tháng 1, ngày 23
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thư của Hoàng thân Xuphanuvông.
Trong thư, Hoàng thân muốn được biết về vấn đề đón tiếp của Chính phủ Việt Nam
sẽ giành cho đoàn đại biểu của Lào. Mục đích chính trị của chuyến đi thăm này
nhằm tạo thuận lợi đầy đủ, trọn vẹn cho phong trào giải phóng dân tộc của hai
nước.
Tháng 2, ngày 6
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thư của Hoàng thân Xuphanuvông.
Hoàng thân nhắc tới mong muốn của Chủ tịch trong việc lập ra một hạt nhân thực
sự của cuộc giải phóng, gồm những người kháng chiến Lào có năng lực nhất, trung
thành nhất với nhân dân và dũng cảm nhất nhằm thực hiện sự thống nhất của hai
nước.
Tháng 5
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Ban Chấp hành Trung ương
Liên Việt - Việt Minh.
Tháng 5
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn Hoàng thân Xuphanuvông
đã chúc thọ Người.
Tháng 6
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi danh thiếp tới Hoàng thân
Xuphanuvông, nhờ Hoàng thân chuyển đến phu nhân và các con của Hoàng thân lời
thăm hỏi thân thiết của Người.
Tháng 6, ngày 13
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân Phếtxarạt.
Trong thư, Hoàng thân thông báo việc sẽ sang Việt Nam để trình bày cụ thể về
nhu cầu viện trợ của Lào khi nào sức khoẻ của Hoàng thân ổn định.
Tháng 7, ngày 25
Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời các nhà báo về vấn đề đế quốc
Mỹ can thiệp vào Đông Dương. Người nói: “Đế quốc Mỹ đã công khai can thiệp vào
Đông Dương. Lâu nay thực dân Pháp làm chiến tranh ở Việt Nam, Miên và Ai Lao là
nhờ tiền bạc, súng đạn Mỹ và theo chỉ thị của Mỹ”. Cuối bài phỏng vấn, Người
khẳng định: “Dân tộc Việt Nam đoàn kết chặt chẽ với dân tộc anh em Miên, Lào
thì sức mạnh đó đủ đánh tan thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ... Chúng ta gặp
nhiều khó khăn. Nhưng chúng ta nhất định thắng lợi”.
Tháng 8, ngày 15
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Quốc hội kháng chiến
Lào bày tỏ lòng cảm ơn chân thành vì những lời chúc tốt đẹp và lời chào hữu
nghị mà Chủ tịch đã phát biểu tại các hội nghị lịch sử của Lào.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân
Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân thông báo các vấn đề trong Đại hội kháng
chiến Lào như: đã thành lập Mặt trận đoàn kết dân tộc kháng chiến chống đế
quốc, thực dân lấy tên là “Neo Lào Itxala”, bầu Ban Lãnh đạo Trung ương của Mặt
trận gồm Hoàng thân Xuphanuvông làm Chủ tịch Mặt trận, Thao Singkapau
Chounnamali-Phó Chủ tịch và Phaya Phoumi Vôngvichít làm thư ký…
Tháng 9, ngày 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân
Xuphanuvông chúc mừng Quốc khánh Việt Nam.
Tháng 9, ngày 17
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Chủ tịch Hội đồng Chính phủ
kháng chiến Pathét Lào, cảm ơn đã gửi thư chúc mừng nhân dịp Quốc khánh nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 9, ngày 17
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông, cảm
ơn đã gửi thư chúc mừng nhân dịp Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 9, ngày 21
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân
Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân đề nghị Chủ tịch giữ cách làm việc như cũ,
tức là giữ ông Nguyễn Chấn và Bộ Quốc phòng Việt Nam làm nơi liên lạc do ông
Nguyễn Chấn là người quen biết từ lâu, được cán bộ Lào đánh giá cao và quý mến.
Tháng 9, ngày 27
Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và làm việc với Hoàng thân
Xuphanuvông, Thủ tướng Chính phủ kháng chiến Lào và đồng chí Sơn Ngọc Minh, Thủ
tướng Chính phủ kháng chiến Miên (Campuchia) tại căn cứ Việt Bắc.
Tháng 10, ngày 12
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Chủ tịch Hội đồng Chính
phủ Pathét Lào nhân ngày Tết độc lập của Lào. Người dành những lời chúc tốt đẹp
nhất cho Liên minh tất cả nhân dân Lào, Khmer và Việt Nam vì một thắng lợi hoàn
toàn.
Tháng 10, ngày 16
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân
Xuphanuvông cám ơn Người về những lời chúc mừng của Người tới nhân dân Lào nhân
dịp Quốc khánh 12-10. Trong thư, Hoàng thân khẳng định nhiệm vụ cấp bách đoàn
kết toàn thể nhân dân Lào và đoàn kết nhân dân Việt - Khme - Lào là hai điều
kiện không thể thiếu để giành thắng lợi hoàn toàn chống thực dân và đồng minh
của chúng là đế quốc gây chiến.
Tháng 11, ngày 22
Tuyên cáo của Hội nghị đại biểu của ba Mặt trận dân tộc
thống nhất của ba nước Việt - Lào - Miên. Tuyên cáo phân tích tình hình thế
giới, tình hình ba nước Đông Dương, nhất trí căn bản về chính sách chung của ba
Mặt trận dân tộc thống nhất và đề ra một số nhiệm vụ cơ bản như: xúc tiến thực
hiện khối liên minh duy nhất của ba dân tộc Việt - Lào - Miên trên nguyên tắc
bình đẳng, tôn trọng chủ quyền quốc gia và lãnh thổ của nhau, hết sức giúp đỡ
nhau về mọi mặt để công cuộc giải phóng của ba dân tộc chóng hoàn thành.
Tháng 12, ngày 21
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân
Xuphanuvông. Trong thư, Hoàng thân bày tỏ tình cảm của mình, đồng thời muốn
được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục dìu dắt để cùng hoàn thành “những nhiệm vụ
chung như: giải phóng Đông Dương, thành lập một xã hội mới, một xã hội nảy nở
ra hạnh phúc, tự do, tình yêu và sự chân thành”.
Tháng 12, ngày 31
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư của Hoàng thân
Xuphanuvông - Thủ tướng Chính phủ Lào kháng chiến.
Tháng 12
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông, báo
tin không thể đến thăm được vì công việc cuối năm bận rộn, và chúc mừng Hoàng
thân nhân dịp năm mới bằng hai câu:
Một năm mới tốt đẹp và hạnh phúc,
Một năm nhiều thành tích và thắng lợi.
NĂM 1951
Đầu năm 1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc trực tiếp với
Ban cán sự Trung Lào. Người hỏi rất kỹ tên các vùng căn cứ; các bản, làng có
chính quyền và Mặt trận Itxala; tên các bộ tộc Lào; tình hình cán bộ cơ sở;
tình hình hoạt động và đời sống của cán bộ, chiến sĩ tình nguyện Việt Nam.
Người đánh dấu vào bản đồ những vùng căn cứ của Itxala; ghi tên những đồng chí
và đơn vị làm tốt công tác giúp Lào.
Tháng 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư trả lời bức thư ngày 21-12-1950
của Hoàng thân Xuphanuvông. Trong thư, Người thân thiết bày tỏ cảm xúc của mình
vì giữa Người và Hoàng thân đã: “cùng có một mong ước nồng cháy: hoạt động để
giải thoát những người anh em của chúng ta và giải phóng hai nước chúng ta khỏi
ách áp bức, khỏi mọi kẻ áp bức”.
Tháng 2, ngày 11
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Báo cáo Chính trị
tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng. Báo cáo tóm tắt tình hình
thế giới trong 50 năm qua, kiểm điểm chính sách của Đảng từ khi thành lập đến
nay, phân tích tình hình mới và nêu nhiệm vụ mới...
Với cuộc kháng chiến của hai nước Lào và Miên, Người viết:
“Chúng ta kháng chiến, dân tộc bạn Miên, Lào cũng kháng chiến. Bọn thực dân
Pháp và bọn can thiệp Mỹ là kẻ thù của ta và của dân tộc Miên, Lào. Vì vậy, ta
phải ra sức giúp đỡ anh em Miên, Lào, giúp đỡ kháng chiến Miên, Lào; và tiến
đến thành lập Mặt trận thống nhất các dân tộc Việt - Miên - Lào.”
Tháng 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bất ngờ đến thăm buổi học triết học
của cán bộ Mặt trận Lào Itxala do Hoàng thân Xuphanuvông giảng. Người ngồi cạnh
Chủ tịch Xuphanuvông. Sau khi hỏi thăm sức khoẻ, tình hình học tập và sinh hoạt
của học viên, Bác đã kể lại: “Tôi cũng biết tiếng Thái và tiếng Lào, nhưng lâu
rồi không nói. Tôi cũng từng ngủ qua đêm nhiều lần ở Chùa Inpeng, thủ đô Viêng
Chăn”.
Tháng 3, ngày 3
Chủ tịch Hồ Chí Minh dự lễ khai mạc Đại hội thống nhất Việt
Minh - Liên Việt.
Phát biểu kết thúc buổi lễ, Người bày tỏ niềm sung sướng vô
hạn vì được thấy “rừng cây đại đoàn kết ấy đã nở hoa kết quả và gốc rễ nó đang
ăn sâu lan rộng khắp toàn dân, và nó có một cái tương lai “trường xuân bất
lão”, và “chẳng những là toàn dân Việt Nam đại đoàn kết, mà toàn dân hai nước
anh em là Cao Miên và Ai Lao cùng đi đến đại đoàn kết”. Người góp ý cho đại hội
một số vấn đề cần thảo luận như: Xây dựng kỷ luật tự giác trong Mặt trận, vấn
đề dân chủ, nội dung hoạt động của Mặt trận, mối quan hệ giữa các đảng phái,
đoàn thể và nhân sĩ trong Mặt trận.
Cùng ngày, Hoàng thân Xuphanuvông phát biểu tại Hội nghị
Thống nhất Việt Minh - Liên Việt. Hoàng thân cho rằng việc thống nhất mặt trận
và kết quả của Đại hội sẽ giúp đỡ Mặt trận dân tộc thống nhất và đưa cuộc kháng
chiến của dân tộc Lào theo kịp Việt Nam và tiến trong phong trào thế giới.
Tháng 3, ngày 11
Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Hội nghị Liên minh nhân dân ba nước
Việt Nam - Cao Miên - Lào và thành lập khối liên minh chiến đấu của nhân dân ba
nước Đông Dương.
Hội nghị đại biểu Liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào ra
tuyên bố chỉ rõ: Thực dân Pháp và bọn can thiệp Mỹ cố tình xâm chiếm ba nước
Việt - Miên - Lào, chính phủ mà chúng lập ra thực chất chỉ là chính phủ bù
nhìn. Chính vì vậy, Hội nghị đại biểu Liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào đã
thành lập Khối liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào nhằm tiêu diệt thực dân
Pháp, đánh bại can thiệp Mỹ, trừng trị bọn bù nhìn phản quốc, giành độc lập
thực sự cho ba dân tộc, góp sức bảo vệ hòa bình thế giới.
Tháng 5, ngày 10
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông.
Trong thư Người viết về kinh nghiệm hoạt động bí mật của mình, hy vọng sẽ có
ích cho Hoàng thân trong hoạt động cách mạng.
Tháng 7
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thiếp chúc mừng sinh nhật Hoàng
thân Xuphanuvông.
Tháng 7, ngày 31
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Hoàng thân Xuphanuvông.
Hoàng thân gửi tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh một cuốn tạp chí Lào-Itxala số đầu tiên. Đây là cơ quan tuyên
truyền và cổ động của Mặt trận đoàn kết dân tộc Pathét Lào, do Viện Tuyên
truyền và văn hóa Lào xuất bản.
Tháng 8, ngày 30
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được công điện của Chủ tịch Uỷ ban
Trung ương Neo Lào Itxala, nhấn mạnh triển vọng Đông Dương sẽ được khôi phục
thành một khối đoàn kết không gì chia cắt được.
Tháng 9, ngày 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài: Tiền xương máu, bút danh Đ.X., đăng báo Cứu quốc, số 1896.
Bằng những số liệu cụ thể, tác giả đã thống kê sự bóc lột
của tư bản Pháp ở các thuộc địa. Riêng các mỏ ở Lào chúng đã thu được 70 triệu
phrăng.
Tháng 9, ngày 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thiếp tới Hoàng thân Xuphanuvông
khẳng định việc tiến lên vì hạnh phúc, vì sự nghiệp giải phóng đại gia đình Lào
- Việt.
Tháng 9
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn Hoàng thân Xuphanuvông,
Chính phủ và nhân dân Lào đã gửi điện mừng nhân dịp Quốc khánh nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 10, ngày 15
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Hoàng thân Xuphanuvông,
Thủ tướng Chính phủ Pathét Lào nhân kỷ niệm ngày thành lập Chính phủ Lào độc
lập. Người chúc nhân dân Lào đạt nhiều thành công lớn lao trong cuộc chiến đấu
chung chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ.
Tháng 10, ngày 18
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng ngày thành lập Chính phủ
Lào độc lập. Người chúc Hoàng thân Xuphanuvông và nhân dân Lào đạt được nhiều
thành công lớn lao trong cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp và bọn can thiệp
Mỹ. Lào và Việt Nam sẽ cùng đoàn kết chống kẻ thù chung.
NĂM 1952
Tháng 1, ngày 27
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện nhân dịp Tết năm Nhâm Thìn
(1952). Người tóm tắt tình hình thế giới và trong nước; nêu lên những việc cần
phải làm để thu được nhiều thắng lợi hơn nữa. Một trong những nhiệm vụ đó là:
"Chúng ta đã đoàn kết, nay phải đoàn kết chặt chẽ, thật thà và rộng rãi
hơn nữa. Đoàn kết toàn dân. Đoàn kết với anh em Miên, Lào".
Tháng 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài: Bọn đế quốc cướp nước không bao giờ có thể nô dịch dân tộc Việt
Nam anh dũng, bút danh DIN, đăng tạp chí Vì một nền hoà bình lâu dài, vì một nền dân chủ nhân dân.
Người tố cáo sự cấu kết giữa những bọn cướp nước là Pháp và
Mỹ; ca ngợi những thành tựu trong năm 1951 của Việt Nam về quân sự, chính trị,
ngoại giao, văn hoá, xã hội; và một trong những thành tựu về ngoại giao là đã
thành lập Ủy ban hành động Việt - Miên - Lào. Đồng thời Người khẳng định Pháp
sẽ thất bại, nhân dân Việt Nam sẽ thắng.
Tháng 3, ngày 4
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông, mời
Hoàng thân và đồng chí Cayxỏn Phômvihản lên Việt Bắc bàn công việc trước khi mở
chiến dịch Thượng Lào.
Khoảng cuối tháng 4
Chủ tịch Hồ Chí Minh báo cáo về tình hình và nhiệm vụ tại Hội
nghị lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khoá II.
Báo cáo nêu rõ tình hình thế giới và trong nước; đề ra những
nhiệm vụ và công tác trước mắt, đề cập đến quan hệ giữa Việt Nam với Miên và
Lào: "Vì mọi quan hệ khăng khít về địa lý, quân sự, chính trị, v.v. mà ta
với Miên, Lào cũng như môi với răng. Hai
dân tộc Miên, Lào hoàn toàn giải phóng, thì cuộc giải phóng của ta mới chắc
chắn, hoàn toàn. Cho nên nhiệm vụ của ta lại phải ra sức giúp đỡ kháng chiến
Miên, Lào một cách tích cực, thiết thực hơn. Đó là nhiệm vụ
quốc tế của chúng ta".
Tháng 5
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn Thủ tướng Chính phủ
kháng chiến Lào Xuphanuvông và Chủ tịch Uỷ ban dân tộc giải phóng Trung ương
Cao Miên Sơn Ngọc Minh đã gửi điện chúc mừng ngày sinh của Người.
Tháng 5, ngày 19
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được thư chúc thọ của đoàn cán bộ
được Trung ương phái sang Lào để chỉnh huấn bộ đội Việt Nam tình nguyện chiến
đấu ở Thượng Lào.
Tháng 8, ngày 13
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Chủ tịch Pathét Lào, chúc
mừng ngày thành lập Chính phủ kháng chiến Lào và ngày bầu Ban Chấp hành Trung
ương Mặt trận dân tộc thống nhất Lào.
Bức thư có đoạn: “Thắng lợi của nhân dân Lào cũng là thắng
lợi của nhân dân Việt Nam, là thắng lợi chung của khối liên minh Lào - Miên -
Việt đoàn kết chiến đấu đánh đuổi kẻ thù chung là thực dân Pháp và can thiệp
Mỹ”.
Tháng 9, sau ngày 2
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện cảm ơn tới các vị lãnh đạo
Đảng và Nhà nước Lào, Liên Xô, Trung Quốc, Triều Tiên, Cao Miên, Ba Lan,
Hunggari, Anbani, Tiệp Khắc, Rumani, Bungari, Mông Cổ, Cộng hoà Dân chủ Đức đã
gửi điện chúc mừng Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Tháng 9, ngày 14
Chủ tịch Hồ Chí Minh dự và nói chuyện tại Hội nghị cán bộ
liên minh nhân dân Việt - Lào. Trong bài nói, Người chỉ rõ: “Việt Nam đoàn kết
chặt chẽ, Lào đoàn kết chặt chẽ, Miên đoàn kết chặt chẽ… Đoàn kết ở đây là đoàn
kết trong tinh thần, đoàn kết trong hành động, đoàn kết trong đấu tranh, chứ
không phải đoàn kết ngoài miệng”.
Cuối cùng, Người nhờ Đoàn đại biểu Lào chuyển về nước món
quà gửi tặng Chủ tịch Xuphanuvông gồm: một tấm lụa, một thanh kiếm và một bộ
quần áo. Người giải thích: “Tấm lụa tượng trưng cho sự mềm mỏng và đại đoàn
kết. Đoàn kết chặt chẽ như những sợi tơ trong tấm lụa. Mềm mỏng là để đối với
nhân dân. Thanh kiếm là tượng trưng cho sự sắc sảo và kiên quyết. Còn bộ quần
áo là để tặng cho cán bộ Lào thi đua giỏi nhất”.
Tháng 9, ngày 23
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hoàng thân Xuphanuvông.
Trong thư có đoạn: “Mọi người Việt Nam chiến đấu bên cạnh anh em Lào, trên đất
Lào đều đặt dưới quyền lực cao cả của bạn. Nếu có ai đó, vì lý do này nọ, không
làm vừa ý bạn, thì trả họ lại cho chúng tôi, không do dự. Làm thế là vì lợi ích
to lớn của công cuộc kháng chiến Lào cũng như vì sự nghiệp đoàn kết anh em Lào
-Việt.
Tháng 10, ngày 9
Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Chủ tịch Chính phủ Lào
chúc mừng nhân dịp kỷ niệm ngày Quốc khánh Lào. Người chúc Chính phủ và nhân
dân Lào “thu được nhiều thắng lợi mới trong cuộc kháng chiến và tin chắc rằng
tình hữu nghị của hai dân tộc Lào -Việt sẽ đủ sức đánh đuổi kẻ thù chung là
thực dân Pháp và can thiệp Mỹ”.
Tháng 12, ngày 16
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Hoàng thân
Xuphanuvông - Chủ tịch Mặt trận Neo Lào Ítxala, mong muốn xây đắp mối cảm tình
giữa hai nước sâu rộng hơn nữa, làm cho khối liên minh Việt - Miên - Lào thêm
vững mạnh, cùng nhau làm tròn nhiệm vụ quốc gia và quốc tế của mình.
Tháng 12, ngày 18
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận được điện của Hoàng thân
Xuphanuvông - Chủ tịch Mặt trận Neo Lào Ítxala, Thủ tướng Chính phủ kháng chiến
Lào. Bức điện nêu lên lòng biết ơn, ghi sâu sự giúp đỡ chân thành và chính đáng
của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ, Mặt trận và nhân dân Việt Nam đối với cách
mạng Lào.
Tạp chí Tuyên giáo
(Nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh,
Biên niên sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh với tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt
Nam- Lào, Nxb.CTQG, H.2007.).
